Do roku 2050, zgodnie z prognozami GUS w Małopolsce osoby powyżej 60 roku życia będą stanowiły 38,8% ludności. Zjawisku starzenia się populacji będą towarzyszyły zmiany w strukturze rodziny prowadzące do wzrostu liczby seniorów pozostających w osobnych gospodarstwach domowych oraz zmniejszenia liczby rodzin wielopokoleniowych, zamieszkujących wspólnie gospodarstwo domowe. W populacji będzie wzrastać liczba nestorów wymagających usług opiekuńczych i pielęgnacyjnych, w tym często usług specjalistycznych. Tymczasem już dziś diagnozuje się problem z równym dostępem osób starszych do opieki zdrowotnej i wsparcia opiekuńczego, zwłaszcza znacznie ograniczona jest dostępność opieki na terenach wiejskich, szczególnie wśród seniorów pozbawionych możliwości transportu publicznego i prywatnego. W niektórych gminach osoby starsze nadal nie mają dostępu do dziennych domów opieki lub wsparcia opiekuńczego w miejscu zamieszkania.

Reakcją Województwa Małopolskiego na wyżej wspomniane zjawiska jest zbudowanie skutecznej polityki senioralnej rozumianej szeroko jako ogół działań prowadzących do zapewnienia warunków wydłużenia aktywności, zarówno zawodowej, jak i społecznej oraz samodzielnego, zdrowego, bezpiecznego i niezależnego życia osób starszych.

W tym celu, Zarząd Województwa Małopolskiego przyjął w dniu 11 lipca 2023 roku Program strategiczny Srebrna Małopolska 2030. Jest on odpowiedzią na te liczne wyzwania, które stoją przed naszym regionem w związku ze zmianami demograficznymi i procesem starzenia się populacji. Program jest jednym z narzędzi budowania polityki senioralnej w Małopolsce. Do jego powstania przyczyniła się współpraca władz i instytucji samorządowymi różnych szczebli – województwa, powiatów i gmin, ale także organizacji pozarządowych, przedstawicieli biznesu czy podmiotów leczniczych i opiekuńczych, co znalazło odzwierciedlenie w jego strukturze i zaplanowanych działaniach. Program zawiera bowiem propozycje działań (projektów/inicjatyw) dla samorządów terytorialnych, organizacji pozarządowych i innych podmiotów współpracujących z seniorami uwzględniając ustawowe zadania tych podmiotów oraz respektując ich niezależność.

Celem programu jest zapewnienie pomyślnego starzenia się mieszkańców, zaspokojenie zróżnicowanych potrzeb osób starszych oraz stworzenie optymalnych warunków ich uczestnictwa w życiu społecznym.

Zgodnie z zasadą, że na pomyślne starzenie się należy pracować przez całe życie, najmłodszą grupą docelową, do której adresowane są działania przewidziane w programie stanowią osoby po 50. roku życia, głównie z uwagi na profilaktykę, najstarszą zaś osoby w wieku 90 lat i więcej, gdyż notuje się coraz wyższy odsetek osób długowiecznych w Małopolsce.

W programie przewidzieliśmy różnorodny wachlarz zadań i rekomendacji, tak aby objąć wsparciem seniorów, będących w różnych fazach starzenia się i starości, z uwzględnieniem wieku, stanu zdrowia, sytuacji rodzinnej i materialnej, zgodnie z potrzebami. Chcemy skutecznie wykorzystać ogromny potencjał, który drzemie w osobach starszych, a dziś jest wykorzystywany w stopniu absolutnie niewystarczającym. Chcemy postawić nie tylko na seniorów już aktywnych, w różnych organizacjach, jak kluby seniora, czy uniwersytety trzeciego wieku, ale pragniemy dać szanse na wyjście z domu seniorom biernym, bo niestety jest ich więcej, niż tych pierwszych.

Główny nacisk w programie położony jest więc na poprawę stanu zdrowia osób starszych, stworzenie im optymalnych warunków uczestnictwa w życiu społecznym oraz wydłużenie aktywności zawodowej.

Odzwierciedla to struktura programu, złożona z czterech priorytetów: Zdrowie i opieka, Aktywizacja społeczna, Aktywizacja zawodowa oraz Przestrzeń i mieszkalnictwo.

W procesie zdrowego starzenia się społeczeństwa ważnym elementem jest jakość życia, o której decyduje m.in. długie życie w zdrowiu fizycznym i psychicznym. Dlatego też w ramach pierwszego priorytetu Programu strategicznego Srebrna Małopolska 2030 – „Zdrowie i opieka” przewidujemy wsparcie utrzymania osoby starszej w dobrej kondycji poprzez różne formy interwencji, zarówno o charakterze medycznym, jak i tych mających na celu zachęcenie mieszkańców województwa do dbania o własne zdrowie.

Drugim, niezmiernie ważnym priorytetem Programu strategicznego Srebrna Małopolska 2030 jest aktywizacja społeczna osób starszych. Projekty i inicjatywy przewidziane do realizacji będą skupiały się na tworzeniu warunków umożliwiających aktywne uczestnictwo osób starszych w życiu społecznym oraz wspieraniu wszelkich form aktywności obywatelskiej, kulturalnej, edukacyjnej, artystycznej, sportowej, a także na tworzeniu warunków do solidarności i integracji międzypokoleniowej.

Jednym z kluczowych wyzwań, przed którym stoi Województwo Małopolskie, jest podjęcie działań mających na celu stworzenie warunków umożliwiających wykorzystanie potencjału osób starszych i utrzymanie ich na rynku pracy. Trzeci priorytet programu dedykowany jest zatem utrzymaniu zatrudnienia przez osoby starsze i budowaniu kultury organizacyjnej w firmach pod kątem adaptacji miejsc pracy do potrzeb starszych pracowników.

Wreszcie, ostatni czwarty priorytet Programu – „Przestrzeń i mieszkalnictwo” w ramach którego rekomendowane będą inicjatywy związane z rozwojem mieszkalnictwa senioralnego, stanowi uzupełnienie trzech pozostałych priorytetów. Umiejętne kształtowanie przestrzeni fizycznej przyjaznej seniorom, rozumiane jako dostosowanie mieszkań do potrzeb zmieniającego się z wiekiem organizmu człowieka, klatek schodowych, wind czy otoczenia wokół domów/bloków umożliwia osobom starszym wychodzenie z domu i łatwiejsze poruszanie się w przestrzeni publicznej „bez barier”, a tym samym przekłada się na polepszenie stanu zdrowia, aktywne uczestnictwo w życiu społecznym, szanse na budowanie więzi z lokalną społecznością czy dłuższą aktywność zawodową.

Program strategiczny Srebrna Małopolska 2030 jest programem kompleksowym, wieloaspektowym, zakładającym współpracę międzyinstytucjonalną w regionie, opartym na szerokim udziale osób starszych i z szerokim wachlarzem działań im dedykowanych. Mamy nadzieję, że spełni oczekiwania seniorów i stanie się skutecznym narzędziem we wdrażaniu polityki senioralnej województwa małopolskiego.

Pełną wersję Programu Strategicznego Srebrna Małopolska 2030 można pobrać, klikając poniższy przycisk.